Almanya’da Türkoloji Çalışmaları, Merkezleri ve Yükseköğretim Kurumlarının Bilimsel ve Eğitim Faaliyetlerinin Bazı Yönleri

Аннотация

Avrupa Türkoloji araştırmaları arasında, Almanya Türkoloji ekolunun özel bir yeri olduğu bilinmektedir. Bu bibliyografik çalışmamız aracılığıyla, Almanya Türkolojisi ve Almanyada Kazak dil bilimi ile ilgili yapılan araştırmaların bugünkü durumuna genel bir bakış sunmayı amaçlamaktayız. Bu makalede, Almanya'daki Türkolojinin gelişimi, Alman Türkologların Türkolojiye olan katkıları ve onlarin ortaya koyduğu eserleri hakkında tarihi bilgilere genel bir inceleme yapılmıştır. Makalemizde, günümüzde Almanya Türkoloji enstitülerinin ve genel Türkoloji ile ilgili dergilerin tanıtımı yapılmaktadır. Ayrıca, Kazak dilinden Almanca'ya çevrilen edebi eserlerin listesi, çeviri yapılan yıllara göre kronolojik olarak sunulmaktadır. Almanya'daki Türkoloji çalışmalarının tarihine kısa bir bakış atılarak, günümüzde Türkoloji bölümleri olan üniversitelerin listesi de verilmektedir. Türkoloji bölümleri ve profesörlerin araştırma yönleri ve program içerikleri tablo şeklinde yer almaktadır. Almanya'daki Türkolojinin önemli merkezlerinden biri olan Mainz (Mainz Johannes Gutenberg Üniversitesi) Üniversitesi'nin Türkoloji bölümündeki bilim insanlarının katkıları gösterilerek, eğitim programları ve üniversiteye kabul şartları hakkında genel bilgiler verilmektedir. Almanya üniversitelerindeki güncel Türkoloji bölümleri hakkında ana bilgiler (bölüm, profesörlerin isimleri, eğitim programları) ve Mainz Johannes Gutenberg Üniversitesi Türkoloji bölümü hakkında bilgiler, bölüm başkanı Profesör Julian Rentzsch ile yapılan görüşme sonucunda yazılmıştır. Röportajda verilen bilgilerle birlikte, üniversitelerin internet sitelerinde yer alan açık bilgilere de atıf yapılmaktadır. Kazak dilinden Almanca'ya çevrilen edebi eserlerin listesi için Frankfurt'taki Ulusal Alman Kütüphanesi (Deutsche National Bibliothek) veri tabanı kullanılmıştır. Mainz Üniversitesi’nde Türkiye Türkçesinin yanı sıra Kazak dili ve edebiyatı dahil kültürü ile de ilgili önemli çalışmalar ayrıntılı bir şekilde ele alınmış ve bu alandaki araştırmalar örneklerle incelenmiştir.  Örneğin, Türk edebiyatları içerisinde Kazak dilindeki eserler özel bir yere sahip olduğunu A. Qunanbayev, M. Awezow, A. Kekilbayev, O. Süleymanov, İ. Yesenberlin gibi Kazak şairlerinin eserlerinin Alman diline çevrilerek yayımlandığından görebilmekteyiz.  Bu çalışma önümüzde Almanya’daki Türkoloji bölümlerinde eğitim almak iateyen genç akademisyenler ve bu alanda araplaturmalar yapan araştırmacılara katkıda bulunmayı amaçlamaktadır.