Тәуелсіздік кезеңіндегі қазақстандық қоғамның құндылық бағдарларының трансформациясы: медиадискурстың контент-талдауы

Аңдатпа

Бұл мақалада тәуелсіздік кезеңіндегі қазақстандық қоғамның құндылық бағдарларының өзгеру динамикасы медиадискурс призмасы арқылы зерттеледі. Зерттеудің өзектілігі мемлекет құрылысы мен жаңғырту контексіндегі қоғамдық сана мен әлеуметтік-мәдени үлгілердің өзгерістерін кешенді талдау қажеттілігімен негізделген. Зерттеудің әдіснамалық негізі медиамәтіндерді сандық және сапалық контент-талдауды, дискурс-талдауды және салыстырмалы әдісті үйлестіретін кешенді тәсіл болды. Эмпирикалық базаны репрезентативтілік принципі бойынша және медиакеңістіктің әртүрлі сегменттерін қамту арқылы іріктелген 1991-2024 жылдар аралығындағы жетекші қазақстандық бұқаралық ақпарат құралдарының материалдары құрады. Зерттеу барысында қоғамның құндылық бағдарларының трансформациясының үш негізгі кезеңі анықталды: бейімделудің посткеңестік кезеңі (1991-2000), тұрақтандыру және жаңа ұлттық бірегейлікті қалыптастыру кезеңі (2001-2015) және жаһандық сын-қатерлер мен цифрлық трансформация кезеңі (2016-2024). Медиадискурсқа жүргізілген контент-талдау отбасы, еңбек, білім, әлеуметтік табыс, азаматтық жауапкершілік және ұлттық мәдениет сияқты базалық құндылықтардың репрезентациясындағы айтарлықтай эволюцияны көрсетеді. Медиадискурста қазақстандық қоғамның дәстүрлі құндылықтарының жаһандану процестері мен елдің әлемдік қауымдастыққа интеграциялануына байланысты модернизациялық бағдарлармен диалектикалық өзара әрекеттесуі көрініс табатыны анықталды. Медиадискурстың трансформациясы мен қоғамдық санадағы нақты өзгерістер арасында маңызды корреляция орнатылды, бұл БАҚ-тың әлеуметтік құндылықтардың трансляторы ғана емес, сонымен қатар конструкторы ретіндегі рөлін растайды. Қазақстандықтардың қоғамдық санасындағы дәстүрлі және модернизациялық құндылықтардың арақатынасын талдауға ерекше назар аударылып, азаматтардың әлеуметтік ұстанымдары мен дүниетанымдық позицияларының өзгеруіндегі доминантты тенденциялар анықталды.