6-36 Aylık Çocuklarda Edim Bilim Gelişimi

Abstract

Dilbiliminde dil edinimi, ses bilgisi, biçim bilgisi, cümle bilgisi ve anlam bilgisi ve anadilin
edim bilgisi bakımından gelişimi olarak incelenir. Anne karnında başlayan, okul öncesi dönemde
gelişen ve ömür boyu süren bir edinimdir. Her insanın kalıtım ve çevre özellikleri farklı olduğu
için bu süreç çocuğun bilişsel, biyolojik, duyusal ve toplumsal şartlarına göre değişkenlik gösterir.
Dil ediniminin sosyal temeli çevresel girdidir ve dil gelişimi çocuğun belirli yaşlarda belirli
evrelerden geçip dil kullanımında olgunlaşması olarak ele alınır. Çocuklar içinde bulundukları
sosyal yapıda dilin kurallarının yanı sıra, hangi amaçla kullanıldığını da öğrenir. Çocukların
ana dillerini edinmeleri ve o dili çeşitli bağlamlarda nasıl kullanacaklarını öğrenmeleri, o dilin
kullanıldığı kültürde yaşamalarıyla mümkün olabilir. Dil çocuk için bir iletişim aracıdır ve
çocuklar dili daha iyi kullanan yetişkinlerle sosyalleşerek dili daha kapsamlı kullanabilir. Her
kültürde dilin sosyal kullanımının nezaket, dinleyicinin anlayacağı şekilde konuşma, konuşma
sırasını bekleme, konuşmayı başlatma ve sürdürme, konuşma sırasındaki jest ve mimikler gibi
bazı kuralları vardır ve bu sosyal kurallar erken çocukluk döneminde gelişir. Çocuğun dil öncesi
dönemden başlayarak tek sözcük, iki sözcük ve dilbilgisi döneminde edim bilgisinin nasıl geliştiği,
dili nasıl kullanacağını ne şekilde öğrendiği üzerine yapılan çalışmaların ülkemizde az sayıda
olduğu ve son yıllarda yapılan çalışmaların genelinin Türk ailelerinde anne ve babaların çocukla
etkileşimini, çocuğa yönelttikleri dili analiz eden çalışmalar olduğu görülmüştür. Bu çalışmada
uzun süreli yapılan gözlemler sonucunda çocukların 6. ayından itibaren edim değerlendirmesi
yapılmak istenmiş, ikisi ev ortamında dokuzu kreşte iki buçuk yıl boyunca gözlemlenen 11 çocuğun
6-36 ayları arasında dili nasıl kullanacağını öğrenme süreçleri gözlemlenmiştir. Gözlem kayıtları
15’er gün arayla ayda iki defa alınmıştır. Doğal gözlem yöntemi uygulanmış, dışarıdan hiçbir
müdahale yapılmadan doğal ortamda 1 saat çocukların ses ve görüntü kayıtları alınmış, elde
edilen veriler bu konuda yapılan çalışmalarda elde edilen verilerle karşılaştırılmış, benzerlikler ve
farklılıklar tespit edilmeye çalışılmıştır.