Көне түркілердің отырықшылық тұрмысындағы манихей және несториан діндерінің әсері

Т.З. Қайыркен; Д.С. Алькеева

Name

Type

Size

Owner/Group

Permission

Last Modified

Actions

dir

www-data/www-data

drwxr-xr-x

2024-12-19 09:43:24

dir

www-data/www-data

drwxr-xr-x

2024-12-19 09:52:13

api

dir

www-data/www-data

drwxrwxr-x

2022-03-04 02:27:27

cache

dir

www-data/www-data

drwxrwxr-x

2024-12-22 11:09:32

classes

dir

www-data/www-data

drwxrwxr-x

2022-03-04 02:27:27

controllers

dir

www-data/www-data

drwxrwxr-x

2022-03-04 02:27:27

dbscripts

dir

www-data/www-data

drwxrwxr-x

2022-03-04 02:27:27

docs

dir

www-data/www-data

drwxrwxr-x

2022-03-04 02:29:32

flies

dir

root/www-data

drwxrwxr-x

2024-12-14 09:38:16

dir

www-data/www-data

drwxrwxr-x

2022-03-04 02:29:32

lib

dir

www-data/www-data

drwxrwxr-x

2024-12-17 05:25:05

locale

dir

www-data/www-data

drwxrwxr-x

2022-03-04 02:27:27

pages

dir

www-data/www-data

drwxrwxr-x

2022-03-04 02:27:27

plugins

dir

www-data/www-data

drwxrwxr-x

2022-03-04 02:27:27

public

dir

www-data/www-data

drwxrwxr-x

2022-10-19 05:34:56

registry

dir

www-data/www-data

drwxrwxr-x

2022-03-04 02:27:27

schemas

dir

www-data/www-data

drwxrwxr-x

2022-03-04 02:27:27

styles

dir

www-data/www-data

drwxrwxr-x

2022-03-04 02:29:32

templates

dir

www-data/www-data

drwxrwxr-x

2022-03-04 02:27:27

tools

dir

www-data/www-data

drwxrwxr-x

2022-03-04 02:29:32

README.md

text/plain

2.22 KB

www-data/www-data

-rw-rw-r--

2022-03-04 02:27:27

config.TEMPLATE.inc.php

text/plain

16.27 KB

www-data/www-data

-rw-rw-r--

2022-03-04 02:27:27

config.inc.php

text/plain

16.33 KB

www-data/www-data

-rw-rw-r--

2024-06-14 04:42:31

cypress.json

application/json

734 B

www-data/www-data

-rw-rw-r--

2022-03-04 02:27:27

favicon.ico

image/vnd.microsoft.icon

1.12 KB

www-data/www-data

-rw-rw-r--

2022-03-04 02:27:27

googled5e1498fd7b81897.html

text/plain

53 B

www-data/www-data

-rw-r--r--

2024-12-17 05:22:58

index.php

text/x-php

2.96 KB

www-data/www-data

-rw-rw-r--

2024-12-19 06:57:44

robots.txt

text/plain

34 B

www-data/www-data

-rw-rw-r--

2024-12-19 09:44:06

Көне түркілердің отырықшылық тұрмысындағы манихей және несториан діндерінің әсері

Қаралымдар: 38 / PDF жүктеулері: 39

Авторлар

Т.З. Қайыркен Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті https://orcid.org/0000-0002-3808-4989
Д.С. Алькеева Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті https://orcid.org/0000-0002-1615-9548

Кілт сөздер:

Манихей діні, несториан діні, қала мәдениеті, көне түркілердің діни сенімі

Аңдатпа

Ерте дәуірден Орта Азияны мекендеген түркі халықтары шығыс және батыс мәдениетінің тоғысқан тұсында өмір сүріп, қала өркениеті мен дала өркениетін шебер үйлестіріп келді. Олардың рухани өміріне оңтүстіктен солтүстікке қарай үнді, парсы мәдениеті де күшті әсер етті. Яғни, Үнді және Парсы мәдениеттері алдымен Мауреннахрдегі және тарым бассейніндегі елдімекендерге таралып, одан соң Жетісу мен Еренқабырға (Тянь-Шань) тауының бөктеріндегі шағын қалаларға, елдімекендерге таралды. Сол себептен, Орта Азия дүниежүзіндегі барлық мәдениеттердің, соның ішінде барлық діндердің де өзара тоғысу аймағы болды. Түрлі діндер отырықшы аймақтарға ғана таралып қоймай, артынша көшпенді өмір салтын ұстанған далалық аймақтарда да кең таралды. Көшпенді түріктер өмір сүрген өңірлерде шағын елдімекендер, ғибадат орындары салынды. Сол кезде көшпенділер діни ұстанымы бар адамдардың бәріне қызығушылықпен және құрметпен қарады. Сонымен бірге, ұзақ уақыт бедерінде Орта Азия мен Шығыс Түркістанда және оған көрші жатқан аймақтарда aдaмзaттың әр түрлі мәдeниeті мeн рұхaни құндылықтары тығыз бәceкeгe түcті. Бұл біздің дәуріміздің І ғасырынан бacтaп Орта Азия мен Шығыс Түркістанның және Орталық Моңғолияның географиялық тұрғыдан адамзат өркениетінің құрамдас бөлігі ретінде дамығанын көрсетеді. Мақалада ислам діні басымдыққа жеткенге дейін, бұл аймақта таралған манихей және несториан діндерінің жағдайы, жергілікті түркі халықтарының оларды қалай қабылдағаны, сондай-ақ, аталмыш діндердің жергілікті табиғи шарт-жағдаймен, қоғамдық-әлеуметтік ортамен қалай үйлесім тапқаны, саяси әсері, т.б. мәселелер қарастырылды. Манихей және несториан діндерінің түріктер арасына кең таралуының айғағы болып табылатын «Тоғыз ұйғыр Білге қаған ескерткіші» мен «Янчжоу» ескерткішіне тілдік және деректанулық тұрғыдан талдау жасалды.

Жүктеулер

Жарияланды

27.09.2024

Дәйексөзді қалай келтіруге болады

Қайыркен, Т., & Алькеева, Д. (2024). Көне түркілердің отырықшылық тұрмысындағы манихей және несториан діндерінің әсері. Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университетінің хабаршысы. Саяси ғылымдар. Аймақтану. Шығыстану. Түркітану сериясы, 148(3), 250–264. Retrieved from https://bulpolit.enu.kz/index.php/main/article/view/694

Жүктеу сілтемесі

Журналдың саны

Нөмір 148 № 3 (2024)

Бөлім

Түркітану

Лицензия

Бұл жұмыс Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 Дүние жүзінде.

Көне түркілердің отырықшылық тұрмысындағы манихей және несториан діндерінің әсері

Авторлар

Кілт сөздер:

Аңдатпа

Жүктеулер

Жарияланды

Дәйексөзді қалай келтіруге болады

Журналдың саны

Бөлім

Лицензия

Most read articles by the same author(s)

Тіл

Make a Submission

Пайдаланушыларға

Инфо