Синтетикалық посессивті сәйкестендіру ежелгі түркі аффикстеріндегі «Мен» және «Мен емес» ұғымы

Аңдатпа

Ұсынылған мақалада ежелгі түркілердің посессивті ойлауының лингвистикалық және тарихи-философиялық негіздемесі және синтетикалық морфологиялық жолмен, яғни аффикстердің көмегімен құрылған түркі тілдеріндегі посессивтілік категориясы қарастырылған. Бұл аффикстер түркі халықтарының ортақ туынды сөз құралдарымен генетикалық жағынан сәйкес келгенімен, оларды басқа тілдерден ерекшелендіретін, ең алдымен, олардың ең көне дәуірдегі түркі дүниетанымына ғана тән «ажырамайтын» тиесілік қасиеттері бар. Бұл категорияны түсіну зерттеудің өзектілігін білдіреді. Грамматикалық рефлексияның арқасында пайда болған және барлық қазіргі түркі тілдерінде сақталған посессивтілікті білдіру құралдарымен байланысты Ұлы дала көшпенділерінің дүниетанымының өзіндік ерекшелігі талданады. Синтетизм тәуелділіктің мағынасын білдірудің ең үнемді құралы екендігі анықталды. Таулы және Оңтүстік Алтай, Орхон-Енисей ескерткіштері мәтіндерінің руникалық жазуының эмпирикалық материалында ежелгі түркі тіліндегі посессивті аффикстердің пайда болу сипаты анықталды.