Түркі халықтарының қаһармандық эпостарындағы батырлар типі

Аңдатпа

Түркі халықтарының көптеген ғасырлар бойы дамып, қалыптасқан бай фольклорлық мұрасының бірі -қаһармандық эпостардың алатын орны ерекше. Эпостардыңбасты кейіпкері –ерекше туған батыр. Ең жақсы қасиеттерде осы халықтың өкілі, ел бірлігін дәріптейтін эпостың басты кейіпкері –батырдың бойына жинақталған.Эпостарда басқа әлеуметтік топ өкілдеріне қарағанда өзі мерген, өзі аңшы, өзі шешен, өзі еңбекқор, өзі әділ батырдың алатын орны барлығынан жоғары тұрады.Түркі халықтарының көне эпостарында батырлар немесе олардың әкелері ру-тайпа басшысы, көсемі болып келсе, қаһармандық эпостарда мемлекеттің пайда болуымен батырлар хан дәрежесіне көтеріліп, асқақтатылды. Аталған мақалада түркі халықтарының эпостарындағы қызметіқоғамның, елдің бірлігіне негізделгенбатыр типтеріқарастырылады.Сонымен қатар, ауылын, руластарын аңшылығымен, мергендігімен асыраған аңшы/мергенбатыртипі,зұлымдықты жеңіп, елге тыныштық пен әділдік орнататын батыр хан типі,ұсақ-түйек даулардан бастап, үлкен дау-жанжалдарға дейінгі мәселелерді шешіп, әділ шешімін айтып, төрелік ететінби батыр типі,зұлым байдың әділетсіздігі мен кемсітуіне қарсы тұрып күрескен малшы батыр типтерініңерекшеліктері эпостардан мысалдар келтіріле отырып, жан-жақты сараланып, пайымдалады.