Қазақстанда бейресми саясаттың қалыптасуы мен эволюциясы

Аңдатпа

Қазақстанның бейресми саясаты ұзақ мерзімді тарихи дамуды бастан өткірді.
Ұйымдастыру қағидаты бойынша Қазақстанның бейресми саясаты тек кландық, саяси, экономикалық
және басқа құрылымдармен ғана шектелмейді, сонымен қатар «командалар»түрінде де көрінеді.
Қозғалыс нысаны бойынша Қазақстанның бейресми саясаты «патрон-клиент» түрінде көрінеді, ол
«қан байланыстары», «көшбасшының уәделері» және «президенттік партиялар»сияқты үш нысанды
қамтиды. Қазақстанның бейресми саясатының сипаттамалары плюрализм - ішкі ұтқырлық және
қарапайым халық үшін тұйықтық болып табылады. Бейресми саясат-бұл Қазақстан Президентінің
саяси трансформация дағдарысын еңсеру құралы, ол жетілмеген ресми саясатқа қосымша болып
табылады, сонымен қатар элиталық командалар күресінің толқыны туып, қоғамда оның заңдылығына
күмән тудырды. Жоғарыда аталған мәселелерді шешу үшін Қазақстанның Тұңғыш Президенті —
Н.Назарбаев бейресми және формальды саясаттың «интеграциясын» жүзеге асыруға тырысты, ал
Тоқаев бейресми саясаттан «инфильтрация» арқылы ресми саясатқа көшуге ықпал етті. Саясаттың
екі түрінің органикалық өзара іс-қимылы Қазақстанның тұтастай дамуының өміршеңдігін тағы
да ынталандырды. Тоқаев қоғам мен билік арасындағы қатерсіз өзара іс-қимылдағы олқылықтың
орнын толтырып, Қазақстанның саяси жүйесін жаңғыртудың мүлдем жаңа бағытын көрсетті.
Дегенмен, «инфильтрация» сапалы өзгерістерге әкелмейінше, екі саясаттың өзара толықтырылуы
мен бәсекелестігі ұзақ мерзімді перспективада елдің саяси шындығы болып қала береді.