https://bulpolit.enu.kz/index.php/main <p><strong>Журнал ҚР Ғылым және жоғары білім министрлігінің БҒССҚК тізбесіне енгізілген (19.07.2021 ж. № 597)</strong></p> <p><strong>ISSN: </strong>2616-6887, <strong>eISSN: </strong>2617-605X</p> <p><strong>Баспагер:</strong> Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті</p> <p><strong>Қайта есепке қою туралы куәлік</strong><a href="https://bulpolit.enu.kz/index.php/main/libraryFiles/downloadPublic/4"> № KZ05VPY00032822</a> 24.02.2021 ж</p> <p><strong>Тақырыптық бағыты:</strong> саяси ғылымдар, халықаралық қатынастар, аймақтану, шығыстану, түркітану.</p> <p><strong>Жарияланым тілдері:</strong> қазақ, орыс, ағылшын, түрік, араб.</p> <p><strong>Жиілігі:</strong> жылына 4 рет</p> <p><strong>Жазылу индексі:</strong> 76099</p> Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті kk-KZ Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университетінің хабаршысы. Саяси ғылымдар. Аймақтану. Шығыстану. Түркітану сериясы 2616-6887 https://bulpolit.enu.kz/index.php/main/article/view/79 <p>Халықаралық қатынастарда мемлекеттер пайдаланатын екі негізгі дипломатиялық стратегия бар: қатты күш және жұмсақ күш. Қатты күш қажетті нәтижеге жету үшін әскери күш құралдарын немесе басқа мәжбүрлеу стратегияларын пайдаланады. Ал жұмсақ күш нандырғыш тактика арқылы қалаған нәтижеге жетуге тырысады. Қысқасы, қатты күш күш қолданады, ал жұмсақ күш сүйкімділік пен тартымдылықты пайдаланады немесе екінші тарапты сіз қалаған нәрсені жасауға мәжбүр етеді.</p> <p>Қазіргі кезде саясаттанушылар мен басқа да сарапшылар қатты және жұмсақ күшті немесе ақылды күшті біріктіріп пайдаланудың тиімділігін арттыруға баса назар аудара бастады. Халықаралық қатынастарда АҚШ-тың сыртқы саясаты көбінесе қатаң күштің үлгісі ретінде көрсетіледі, өйткені кейбір жағдайларда ол қалаған нәтижеге жету үшін әскери немесе экономикалық қысымды пайдаланады. Ал Еуропалық Одақ болса жаңа мүшелерді тарту және жаңа одақтастар алу үшін еуропалық құндылықтар мен еуропалық бірегейлікті құру арқылы жұмсақ күш саясатын жүзеге асыруға бейім. Сонымен қатар, Еуропалық Одақ әлемге бостандық, демократия, теңдік және заң үстемдігі сияқты құндылықтарды үлгісін көрсетеді. Бұл құндылықтар Еуропалық Одақтың әлемде жұмсақ күшін арттыруға да көмектеседі. Бұл мақалада Англия, Франция және Германия сияқты Еуропалық Одақ елдерінің жұмсақ күш саясаты мен жұмсақ күш әрекеттері қарастырылады.</p> М.К. Анламасова Р.Т. Джаппарова А.Ж. Мукажанова Авторлық құқық (c) 2023 Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университетінің хабаршысы. Саяси ғылымдар. Аймақтану. Шығыстану. Түркітану сериясы https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0 2024-12-25 2024-12-25 145 4 8 18 https://bulpolit.enu.kz/index.php/main/article/view/78 <p>Халықаралық қатынастарда мемлекеттер пайдаланатын екі негізгі дипломатиялық стратегия бар: қатты күш және жұмсақ күш. Қатты күш қажетті нәтижеге жету үшін әскери күш құралдарын немесе басқа мәжбүрлеу стратегияларын пайдаланады. Ал жұмсақ күш нандырғыш тактика арқылы қалаған нәтижеге жетуге тырысады. Қысқасы, қатты күш күш қолданады, ал жұмсақ күш сүйкімділік пен тартымдылықты пайдаланады немесе екінші тарапты сіз қалаған нәрсені жасауға мәжбүр етеді.</p> <p>Қазіргі кезде саясаттанушылар мен басқа да сарапшылар қатты және жұмсақ күшті немесе ақылды күшті біріктіріп пайдаланудың тиімділігін арттыруға баса назар аудара бастады. Халықаралық қатынастарда АҚШ-тың сыртқы саясаты көбінесе қатаң күштің үлгісі ретінде көрсетіледі, өйткені кейбір жағдайларда ол қалаған нәтижеге жету үшін әскери немесе экономикалық қысымды пайдаланады. Ал Еуропалық Одақ болса жаңа мүшелерді тарту және жаңа одақтастар алу үшін еуропалық құндылықтар мен еуропалық бірегейлікті құру арқылы жұмсақ күш саясатын жүзеге асыруға бейім. Сонымен қатар, Еуропалық Одақ әлемге бостандық, демократия, теңдік және заң үстемдігі сияқты құндылықтарды үлгісін көрсетеді. Бұл құндылықтар Еуропалық Одақтың әлемде жұмсақ күшін арттыруға да көмектеседі. Бұл мақалада Англия, Франция және Германия сияқты Еуропалық Одақ елдерінің жұмсақ күш саясаты мен жұмсақ күш әрекеттері қарастырылады.</p> Анламасова M.K. Джаппарова Р.Т. Мукажанова А.Ж. Авторлық құқық (c) 2023 Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университетінің хабаршысы. Саяси ғылымдар. Аймақтану. Шығыстану. Түркітану сериясы https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0 2023-12-30 2023-12-30 145 4 8 11 https://bulpolit.enu.kz/index.php/main/article/view/164 <p>Бұл мақала Қазақстандағы экологиялық белсенділіктің саяси аспектілерін<br />қарастырады. Авторлар экологиялық проблемалардың қазақ қоғамы үшін өзектілігі артып<br />келе жатқанын, әсіресе экологиялық қозғалыстың дамуына саяси факторлар ықпал ететінін атап<br />көрсетеді. Мақалада экологиялық белсенділік пен Қазақстандағы азаматтық қоғам институттары<br />мен мемлекеттік құрылымдар арасындағы диалог мүмкіндігінің өзара байланысы талданады,<br />сонымен қатар қоршаған ортаны қорғау жобаларын жүзеге асыруға үкімет пен азаматтық қоғам<br />белсенділерінің қатысуына мысалдар келтірілген. Авторлар сонымен қатар Қазақстандағы қоршаған<br />ортаны қорғау үшін күресте азаматтық қоғам мен халықаралық ұйымдардың рөлін талқылайды.<br />Қорытындылай келе, авторлар еліміздің болашақ ұрпақтарының игілігі үшін табиғи ресурстардың<br />тұрақтылығы мен сақталуын қамтамасыз ету үшін Қазақстандағы саяси диалогқа экологиялық<br />мәселелерді енгізу керектігін атап көрсетеді.</p> Утарбаева Ж.А. Адибаева А.М. Сари Д.Б. Авторлық құқық (c) 2023 Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университетінің хабаршысы. Саяси ғылымдар. Аймақтану. Шығыстану. Түркітану сериясы https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0 2023-12-01 2023-12-01 145 4 19 27 https://bulpolit.enu.kz/index.php/main/article/view/143 <p>Өнеркәсіптік революциядан бастап «модернизация» термині бірте-бірте қоғамдық<br />дамудың құрамдас бөлігіне айналды. Көптеген елдер мен аймақтарда модернизация тұрмыстық<br />сөз ғана емес, сонымен бірге ұмтылатын мақсатқа айналды. Әсіресе 1950 жылдардан бастап<br />модернизация теориясының таралуымен модернизация кең тараған терминге айналды. Бұл<br />мақаланың негізгі мақсаты – ұлттық саяси басқару саласындағы модернизацияның мәнін, сондайақ елдің модернизациялау үдерісін дамытудағы негізгі саяси күш ретінде саяси партиялардың<br />атқаратын практикалық тәжірибесі мен басты рөлін зерттеу. Зерттеу мақсатына жету үшін автор<br />тарихи зерттеу әдісін пайдалана отырып, ұлттық жаңғыртуды дамытуда көрнекті табыстарға<br />қол жеткізген Қытай мемлекетінің тарихи модернизациялау процесін жан-жақты зерттеп,<br />Қытай Коммунистік партиясы арасындағы ажырамас байланыстарды талдаған және Қытайдың<br />модернизациясы, тарихи және тәжірибелік тәжірибе жинақтаған.</p> Лулу Ван Авторлық құқық (c) 2023 Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университетінің хабаршысы. Саяси ғылымдар. Аймақтану. Шығыстану. Түркітану сериясы https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0 2023-01-12 2023-01-12 145 4 28 36 https://bulpolit.enu.kz/index.php/main/article/view/150 <p>Бұқаралық ақпарат құралдарының цифровизациясы мен әлеуметтік желілердің<br />әлемдегі қарқынды дамуы жұртшылықтың қоғамды алаңдататын, маңыздылығы жоғары<br />экономикалық және саяси ахуал туралы білімін арттырды. Мақалада қазақстандықтардың саяси<br />мінез-құлқының өзгеруін қалыптастыратын трансформациялаушы фактор ретінде әлеуметтік<br />желілерді пайдалану ерекшеліктері қарастырылады. Автор танымал әлеуметтік желілер арқылы<br />азаматтық қоғамның Қазақстанның саяси ортасымен өзара әрекеттесуін қарастырады. Атап<br />айтқанда, шығарылған ақпараттың сапасына ерекше көңіл бөлінді, себебі әлеуметтік желілер<br />арқылы саяси алдап-арбау жасау үшін кең мүмкіндіктер береді. Зерттеуді жүзеге асыру мақсатында<br />ақпарат жинау әдісі арқылы 18 жастан 50 жасқа дейінгі қазақстандықтарға сауалнама жүргізілді,<br />онда респонденттердің негізгі жас диапазоны 18 жастан 25 жасқа дейінгі аралықта шоғырланды.<br />Жүргізілген талдаудың негізінде әлеуметтік желілердің қазақстандық қоғамның саяси көзқарасына<br />әсерінің артуы анықталды, себебі респонденттердің көп бөлігі өздерінің саяси көзқарасын анықтауда<br />әлеуметтік желілерден алған ақпаратқа сәйкес саяси көзқарастарын таңдауға шешім қабылдағанын атап өтті. Нәтижелері қоғамның саяси көзқарасына әлеуметтік желілердің қалай әсер ететінін және<br />қоғамның саяси өмірге енуіне немесе бас тартуына цифрлық медиа арқылы ықпал етуге болатынын<br />көрсетеді.</p> Дмитриева А.С. Тулиндинова Ж.К. Умаров A.A. Авторлық құқық (c) 2023 Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университетінің хабаршысы. Саяси ғылымдар. Аймақтану. Шығыстану. Түркітану сериясы https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0 2023-01-12 2023-01-12 145 4 37 49 https://bulpolit.enu.kz/index.php/main/article/view/228 <p>Мақалада бүгінгі таңдағы діни радикализмнің қатері туралы сөз қозғалады.<br />Тәуелсіздіктің алғашқы жылдары мемлекетіміз зайырлы мемлекет болып орныққаннан кейін теріс<br />діни ағымдардың аймақ-аймаққа таралуы, халықтың санасына жетуі мемлекетіміздің тұтастығына<br />нұқсан келтіргені туралы талқыланып, радикалды топтардың қайдан шыққаны туралы сөз<br />қозғалады. Ислам дінін бүркенген радикалды топтардың насихаты мен идеологиясы интернет<br />арқылы таралуының себептеріне анализ жасалады. Сонымен бірге, тарихта «Қаралы қаңтар» деген<br />атпен қалған қасірет Қазақстан азаматтарының басынан кешкен жантүршігерлік оқиғаға анализ беріледі. Салафиттік-жиһадтық идеологияға негізделген радикалдану көбінесе маргиналданған<br />жастар арасында таралуының себептері және жастардың діни экстремистік теріс ағымдары<br />қабылдауының себептері туралы айтылады.</p> Карымсакова К.К. Нусипова А.У. Нуралина Б.А. Авторлық құқық (c) 2023 Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университетінің хабаршысы. Саяси ғылымдар. Аймақтану. Шығыстану. Түркітану сериясы https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0 2023-01-12 2023-01-12 145 4 50 64 https://bulpolit.enu.kz/index.php/main/article/view/95 <p>Су – адам өмірі үшін де, экономика үшін де маңызды ресурс және оны пайдалану<br />мен басқару қауіпсіздіктің маңызды мәселесі. Су ресурстарының тапшылығы экономикаға,<br />экологияға және халықтың денсаулығына теріс әсер етеді, бұл өнімділіктің төмендеуіне, азық-түлік<br />құнының өсуіне, өмір сүру деңгейінің төмендеуіне және мемлекеттер арасындағы қақтығыстар<br />қаупінің жоғарылауына әкеледі. Су қауіпсіздігі біздің заманымыздағы қақтығыстардың негізгі<br />себептерінің біріне айналды. Бұл мақалада «су қауіпсіздігі» терминіне тарихи шолу жасалады және<br />авторлар мен ұйымдар ұсынған су қауіпсіздігінің әртүрлі анықтамаларына салыстырмалы талдау<br />жасалады. Мақалада су қауіпсіздігі туралы жазған ғалымдардың теориялары қарастырылады<br />және бұл ластанудың алдын алу, таза ауыз суға қол жеткізуді қамтамасыз ету, су объектілерін<br />қорғау, суды басқару тетіктерін әзірлеу және суға байланысты қақтығыстардың алдын алу сияқты<br />су ресурстарының қауіпсіздігін қамтамасыз етудің әртүрлі аспектілерін қамтитын кешенді ұғым<br />деген қорытындыға келеді. Сонымен қатар, мақалада ұлттық қауіпсіздік шеңберіндегі су қауіпсіздігі<br />талданады және судың адам мен мемлекет үшін маңыздылығын көрсету үшін әртүрлі аймақтардан<br />мысалдар келтірілген.</p> Орынбаев Ж.Б. Муминов Н. Озбек С. Авторлық құқық (c) 2023 Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университетінің хабаршысы. Саяси ғылымдар. Аймақтану. Шығыстану. Түркітану сериясы https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0 2023-12-01 2023-12-01 145 4 65 74 https://bulpolit.enu.kz/index.php/main/article/view/285 <p>Цифрландыру біздің өміріміздің салаларына енген, тек дамуға ғана емес, сонымен<br />қатар оның цифрлық экономикаға негізделген қазіргі әлемдік тәртіптің әлеуметтік-экономикалық<br />және саяси шындықтарына әсер ететінін түсінуге әсер ететін және мүмкіндік беретін трендке<br />айналды. Осы тақырыпты зерттей отырып, авторлар Оңтүстік Корея, Сингапур, АҚШ сияқты<br />цифрландыруды дамытудағы көшбасшыларды анықтады, негізінде Қазақстанда бұл бағытта әлі де<br />ұзақ жұмыс бар.<br />Авторлар білім беруді цифрландыруды зерттеу міндетін қояды, өйткені олар осы процестің<br />тікелей қатысушылары болып табылады. Айта кету керек, Қазақстанда онлайн-оқытудың<br />тиісті инфрақұрылымымен білім беру, электрондық білім беруді енгізу саласын цифрландыру<br />ұлттық заңнама шеңберінде дамиды және бүкіл халықтың инновациялық көңіл-күйін тәрбиелеу<br />форматында ұлттық деңгейде қолдау көрсетіледі. Зерттеудің өзектілігі Еңбек өнімділігі мен елдің<br />бәсекеге қабілеттілік рейтингіндегі орны экономиканы цифрландырумен тікелей байланысты<br />болатын уақыт талабымен анықталады. Айта кету керек, Қазақстанда білім берудің барлық<br />деңгейлері саласында цифрлық экожүйе дамып, жаңғыртылуда, біз әлемдік озық тәжірибені<br />пайдалануға тырысамыз.<br />Бүгінгі таңда Қазақстанда білім берудің барлық деңгейлерін, оның ішінде жоғары деңгейлерді<br />цифрландыру саласында көптеген мәселелер табысты шешілуде. Әлемде болып жатқан жаһандану<br />процестері өз шарттарын белгілейді және қазақстандық білім беруді әлемдік стандарттарға сәйкес<br />келуге, мазмұн сапасын кеңейтуге және оған баса назар аударуға, сондай-ақ жоғары білім беру<br />қызметтері нарығының әлемдік контекстіне неғұрлым белсенді енгізуге шақырады.</p> Мусина Г.С. Муканов М.Р. Нурбаев Ж.Е. Жолдасбекова А.Н. Букешова Г.К. Авторлық құқық (c) 2023 Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университетінің хабаршысы. Саяси ғылымдар. Аймақтану. Шығыстану. Түркітану сериясы https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0 2023-12-01 2023-12-01 145 4 75 86 https://bulpolit.enu.kz/index.php/main/article/view/49 <p>Мақалада әдебиеттерге шолу және білім беру саясатының теориялық аспектілері<br />қысқаша қарастырылып, терминнің құрамына кіретін элементтер қарастырылған. Сондай-ақ білім<br />беру саясатындағы өзгерістер мен дамуларды дәлелдеу үшін оның тарихын анықтайды. Білім беру саясаты бюджет, реформалар, бағдарламалар, балабақшадан жоғары оқу орындарына дейінгі<br />әрбір білім беру орны, жас және кәрі Қазақстанның саясаты, технологиялар мен материалдар және<br />олардың тиімділігі сияқты көптеген мәліметтерді қамтиды. Қазақ қашанда оқуға, оқуға және білімін<br />кеңейтуге мүдделі болды, бірақ КСРО саясаты білім беру реформаларында көптеген ережелерді,<br />заңдарды және стандарттарды өзгертті. Бұл білім алудың артықшылықтары мен кемшіліктеріне<br />әкелді. Дегенмен, ұлттардың білімі жетілдірілді. Үкімет азаматтардың сауаттылығына баса назар<br />аударды, өйткені оқуды және жазуды білмейтіндер көп болды, оның ішінде жастар, орта және<br />кәрілер. Ол негізінен жас ұрпақтың сауаттылығын шоғырландырды. Дамуын тоқтатқан жоқ,<br />тәуелсіз ел болғаннан кейін де көптеген өзгерістер болды. Жаңа заңдар, ережелер мен стандарттар<br />жаңа білім беру саясаты жасалды, университеттер жоғары орынға шықты, басқа университеттермен<br />халықаралық байланыстар өзгерді, жаңа реформалар мен бағдарламалар шетелде білім алмасуға<br />жаңа мүмкіндіктер әкелді. Білім іргетасы айтарлықтай ұлғайып, оқушылар саны көбейген сайын<br />мектептер көптеп салынды.</p> Смятова М.Б. Авторлық құқық (c) 2023 Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университетінің хабаршысы. Саяси ғылымдар. Аймақтану. Шығыстану. Түркітану сериясы https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0 2023-12-01 2023-12-01 145 4 87 95 https://bulpolit.enu.kz/index.php/main/article/view/298 <p>. Украинадағы соғыс босқындардың Еуропа мен Солтүстік Америкаға ауқымды көшіқон толқындарын, жаңа әлеуметтік-экономикалық мәселелердің пайда болуын, экономиканың одан<br>әрі құлдырауын, қоғам өмірінің барлық салаларына, мемлекеттің ұлттық қауіпсіздігіне қауіп-қатер<br>тудырды. Бұл процесс тек украин қоғамына ғана емес, сонымен қатар барлық Еуропа елдерінде<br>және тұтастай алғанда әлемнің жаһандық саяси картасында терең өзгерістерге әкелді. Бұл негізінен<br>қайтымсыз үрдістер. Сондықтан бұл құбылыстар мен үрдістердің барлығын зерттеу маңызды<br>ғылыми міндет болып табылады.<br>Зерттеудің үлкен бөлігі көші-қон процесін және соғыс босқындарымен, жалпы босқындармен<br>және мәжбүрлі мигранттармен байланысты басқа да мәселелерді, оларды қорғау және олардың<br>тоқтаған елдеріндегі құндылық бағдарларын, Украинаға қатысты қазіргі және болашақ ниеттерін,<br>ондағы мінез-құлық пен топаралық және тұлғааралық қатынастарды зерттеуге бағытталған. Бұл<br>мақалада ЕО Эразмус+ бағдарламасы бойынша Жан Моне орталығының жобасы аясында мәселені<br>зерттеу тәжірибесін талдау ұсынылады, оның кейбір нәтижелері берілген.</p> Токар П. Ляшко M. Авторлық құқық (c) 2023 https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0 2023-12-01 2023-12-01 145 4 96 101 https://bulpolit.enu.kz/index.php/main/article/view/142 <p>Посткеңестік кеңістік елдерімен интеграциялық байланыстарды дамыту<br />үшін Еуропалық Одақтың бастамасы бойынша құрылған Шығыс әріптестігін<br />дамыту мәселелері қаралды. Мақалада ресми мемлекеттік құжаттар мен<br />сараптамалық бағалаулар негізінде Еуропалық көршілік саясатының шығыс өлшемі –<br />Шығыс серіктестігі (ШС) талданады. ШС негізінен әлеуметтік-экономикалық<br />ынтымақтастықты білдіреді. Бұл бастамаға ЕО – ға мүше елдер және алты<br />шығыс еуропалық серіктес елдер-Әзірбайжан, Армения, Беларусь, Грузия, Молдова<br />және Украина қатысады. Шығыс серіктестігі посткеңестік кеңістік елдерінің<br />ЕО-мен бірлестік туралы келісімдер жасасуына бағытталған. Ынтымақтастық<br />бағдарламасында Шығыс Еуропа және Закавказье мемлекеттері қамтылды.<br />Шығыс серіктестігі аясындағы ынтымақтастық экономикалық даму, басқару<br />институттарын нығайту; энергетика саласындағы байланыстарды дамыту, адамдар<br />арасындағы байланыстарды кеңейту сияқты басым бағыттарға бағытталған.<br />Серіктес елдермен қарым-қатынаста ЕО әрбір жеке елге сараланған көзқарас саясаты<br />тұрғысынан қарайды. ШС-нің негізгі міндеттері-Шығыс Еуропа мен Оңтүстік<br />Кавказ мемлекеттерінің Еуропалық Одақпен ынтымақтастығын жақындастыру<br />және тереңдету, ЕО мен ШС мемлекеттері арасында да, ШС мемлекеттерінің<br />арасында да саяси қауымдастық пен экономикалық интеграцияны одан әрі ілгерілету<br />үшін жағдай жасау. Мақала «Шығыс серіктестігін» дамытудың қазіргі кезеңін және<br />осы мемлекеттердің бағдарламаға қатысуының негізгі нәтижелері талданады.</p> Мадярбекова А.Б. Қилыбаева П.К. Авторлық құқық (c) 2023 Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университетінің хабаршысы. Саяси ғылымдар. Аймақтану. Шығыстану. Түркітану сериясы https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0 2023-12-01 2023-12-01 145 4 102 111 https://bulpolit.enu.kz/index.php/main/article/view/161 <p>Мақалада авторлар “превентивті дипломатия” ұғымының эволюциясын<br />қарастырады. Терминнің шығу тарихы, сондай-ақ оның тұжырымдамалық негіздері мен аймақтық<br />және халықаралық қатынастардағы су факторы мәселелерін шешудегі маңызы қарастырылады.<br />Зерттеу барысында авторлар су дипломатиясы термині су мәселелеріне, жағалаудағы елдер<br />арасындағы келіспеушіліктерді бейбіт жолмен шешуге қатысты екіжақты немесе көпжақты<br />келіссөздерді білдіреді деген қорытындыға келді. Әрине, бүкіл әлемде болып жатқан жаһандану<br />процессі өз үлесін қосты және суға қатысты мәселелерді шешуді қиындатты, осылайша су<br />дипломатиясы ұғымының кеңеюіне әсер етті. Себебі бұл процесте үшінші елдер мен халықаралық<br />ұйымдар сияқты жаңа акторлар пайда болды. Су дипломатиясы барлық мүдделі қатысушылар<br />мемлекеттік, аймақтық, халықаралық су мәселелерін шешу үшін ынтымақтасатын процестерді<br />сипаттайды. Дегенмен, су дипломатиясының жалпы анықтамасы жоқ және су дипломатиясының<br />нақты әрекеттері әдетте бірнеше бағыттар мен ауқымдарда ерекшеленеді. Академиялық және саяси<br />құжаттарға шолу негізінде б. Бутрос-Гали, Йохан Галтунга, Т.Наффа су дипломатиясын анықтауда<br />түсініктер мен жалпы модельдердің әртүрлілігін талдайды.</p> Болысбек М.Ә. Қалелова Т.Қ. Сергазин Е. Авторлық құқық (c) 2023 Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университетінің хабаршысы. Саяси ғылымдар. Аймақтану. Шығыстану. Түркітану сериясы https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0 2023-12-25 2023-12-25 145 4 112 118 https://bulpolit.enu.kz/index.php/main/article/view/137 <p>Ұлыбританияның Еуропалық Одақтан шығуы, сондай-ақ Польша<br />мен Венгрияның еуропалық шенеуніктермен тұрақты қақтығыстары ЕО-ның<br />болашағына қатысты тәуекелдер тудырады. Осы ретте Венгрияның жағдайы ерекше<br />назар аудартады. Ресми Будапешт демократиялық құндылықтардан көпшілік<br />алдында бас тартты. Бұған жауап ретінде Брюссель Еуроодақ бюджетінен төлемдерді<br />ұстап қалумен қорқытты, ал 2022 жылдың қыркүйегінде Еуропарламент Венгрияны<br />сайлау автократиясы деп жариялады. Осы оқиғалардың барлығы келесі сұрақтарды<br />тудырады. Көптен бері демократиялық жүйеге ұмтылған Венгрия одан неліктен<br />бас тартты? Венгрия халқының ЕО-ға деген көзқарасы қандай және ол Брюссельмен<br />қақтығыстарда кімнің жағын қолдайды? Венгрия Еуропалық Одақтан шыға ала ма?<br />Авторлар Будапешт пен Брюссель арасындағы қақтығыс әртүрлі құндылықтармен<br />түсіндіреді, бірақ бұл Венгрияның ЕО-дан шығуына әкелмейді, өйткені қақтығыстың<br />екі жағы да біртұтас Еуропа идеясын қолдайды, бірақ әртүрлі құндылықтарды алдыға<br />тартады.<br />Мәселені зерттеуде негізгі теория конструктивизм болып табылды. Венгрияның<br />саяси жүйесін кейбір сарапшылар «либералды емес демократия» немесе «сайлау<br />автократиясы» деп сипаттайды. Мысалы, американдық Brookings аналитикалық<br />орталығының сарапшыларының ұжымдық жұмысында венгр халқының демократиядан<br />көңілінің қалуында маңызды рөл атқарған әлеуметтік-экономикалық факторларға<br />мән бермейді.</p> Нигманов T.A. Таштемханова Р.М. Авторлық құқық (c) 2023 Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университетінің хабаршысы. Саяси ғылымдар. Аймақтану. Шығыстану. Түркітану сериясы https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0 2023-12-25 2023-12-25 145 4 119 126 https://bulpolit.enu.kz/index.php/main/article/view/139 <p>Қазақстанның бейресми саясаты ұзақ мерзімді тарихи дамуды бастан өткірді.<br />Ұйымдастыру қағидаты бойынша Қазақстанның бейресми саясаты тек кландық, саяси, экономикалық<br />және басқа құрылымдармен ғана шектелмейді, сонымен қатар «командалар»түрінде де көрінеді.<br />Қозғалыс нысаны бойынша Қазақстанның бейресми саясаты «патрон-клиент» түрінде көрінеді, ол<br />«қан байланыстары», «көшбасшының уәделері» және «президенттік партиялар»сияқты үш нысанды<br />қамтиды. Қазақстанның бейресми саясатының сипаттамалары плюрализм - ішкі ұтқырлық және<br />қарапайым халық үшін тұйықтық болып табылады. Бейресми саясат-бұл Қазақстан Президентінің<br />саяси трансформация дағдарысын еңсеру құралы, ол жетілмеген ресми саясатқа қосымша болып<br />табылады, сонымен қатар элиталық командалар күресінің толқыны туып, қоғамда оның заңдылығына<br />күмән тудырды. Жоғарыда аталған мәселелерді шешу үшін Қазақстанның Тұңғыш Президенті —<br />Н.Назарбаев бейресми және формальды саясаттың «интеграциясын» жүзеге асыруға тырысты, ал<br />Тоқаев бейресми саясаттан «инфильтрация» арқылы ресми саясатқа көшуге ықпал етті. Саясаттың<br />екі түрінің органикалық өзара іс-қимылы Қазақстанның тұтастай дамуының өміршеңдігін тағы<br />да ынталандырды. Тоқаев қоғам мен билік арасындағы қатерсіз өзара іс-қимылдағы олқылықтың<br />орнын толтырып, Қазақстанның саяси жүйесін жаңғыртудың мүлдем жаңа бағытын көрсетті.<br />Дегенмен, «инфильтрация» сапалы өзгерістерге әкелмейінше, екі саясаттың өзара толықтырылуы<br />мен бәсекелестігі ұзақ мерзімді перспективада елдің саяси шындығы болып қала береді.</p> Жыфын Пын Авторлық құқық (c) 2023 Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университетінің хабаршысы. Саяси ғылымдар. Аймақтану. Шығыстану. Түркітану сериясы https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0 2023-12-01 2023-12-01 145 4 127 137 https://bulpolit.enu.kz/index.php/main/article/view/217 <p>Мақалада Моңғолияның ұлттық идеологиясы мен тарихи саясатындағы Шыңғыс<br />ханның бейнесіне талдау жасалды. Бұл тақырыпты зерттеу бүгінде үлкен геосаяси өзгерістер<br />жағдайында өзекті болып отыр. Бұл тұрғыда моңғолдардың азаматтық санасы мен ұлттық бірлігін<br />қалыптастыру үшін қолданылатын әртүрлі әдістер мен технологияларды атап өту маңызды.<br />Негізгі тәсілдердің бірі-Шыңғыс ханның тарихи емес бейнесін моңғол қоғамының өмірінің<br />әртүрлі салаларына кеңінен біріктіру. Алайда, мұнда Шыңғыс ханның нақты тарихи тұлғасы мен<br />Моңғолияның қазіргі басшылығы белсенді түрде алға тартқан бейнені ажырату маңызды. Бұл<br />айырмашылықтарды сыни талдау ұжымдық сәйкестікті қалыптастырудың нюанстарын жақсы<br />түсінуге мүмкіндік береді. Бұл мәселе орыс, француз, неміс, британдық зерттеушілердің көшпелі<br />моңғол өркениетінің, оның өзіндік мәдениетінің бірлескен күш-жігерімен құрылған және соңғы<br />онжылдықта Моңғолияның өзінде кең таралған моңғолтану сияқты жеке бағыт аясында зерттелуде.<br />Ең үлкен қызығушылық-соңғы үш моңғол Президентінің Шыңғыс ханның бейнесін зерттеу,<br />өйткені олар қазіргі Моңғолияны бейнелейді және олардың жұмыс кезеңі елдегі демократияның<br />өркендеуін де, оның қазіргі дағдарысын да қамтиды. Қазіргі президент моңғол халқын Шыңғыс<br />ханға жіберуді жалғастырады, бірақ енді мемлекеттің дана құрылысшысы ретінде емес, қайтыс<br />болғанға дейін басқарған оның мызғымас және баламасыз билеушісі ретінде. Өйткені, бұл үлкен<br />идеялар, тәжірибе көрсеткендей, басқарушы режимге оның экономикалық қабілеттері таусылып,<br />сайлаушыға ұсынатын ештеңе болмайтын жағдайда көмекке келеді. Осылайша, қазіргі Моңғолияда<br />мемориалдық канон элиталар жүргізетін Тарихи саясаттың нәтижелерінің бірі ретінде қалыптасады,<br />оның аясында «моңғол» категориясымен байланысты «мемлекеттілік» тұжырымдамасы ерекше<br />орын алады.</p> Ольчикенова Г.К. Тайшанова С.Т. Авторлық құқық (c) 2023 Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университетінің хабаршысы. Саяси ғылымдар. Аймақтану. Шығыстану. Түркітану сериясы https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0 2023-12-01 2023-12-01 145 4 138 146 https://bulpolit.enu.kz/index.php/main/article/view/129 <p> Орталық Азия елдері үшін 2022 жыл Ресей-Украина қақтығыстарының ықпалына<br />байланысты екі ұшты болады. Елімізде тәуелсіздік алғаннан кейін жаңа буын басшылары билікке<br />кірісіп, түрлі реформалар жүргізілуде. Билік органдары сыбайлас жемқорлық пен монополияға<br />қарсы күреске негізделген күшті бақылауға ие болды және халықтың көпшілігінің қолдады. Бұл<br />жағдайды үлкен толқуларсыз тұрақтандыруға болғанымен, әртүрлі салалардағы реформалардың<br />тиімділігін арттыру қажет және олардың тиімділігі уақытпен сыналады. Аталмыш аймақта локдаун<br />шектеулері алынып тасталғаннан соң, отандық экономика қайта өрлеу кезеңіне кірді, дегенмен<br />жеткізілім тізбегінің қауіпсіздігі мен инфляцияның өсуі ең үлкен алаңдаушылық тудыртып отыр.</p> Нин Чжан Авторлық құқық (c) 2023 Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университетінің хабаршысы. Саяси ғылымдар. Аймақтану. Шығыстану. Түркітану сериясы https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0 2023-12-01 2023-12-01 145 4 147 154 https://bulpolit.enu.kz/index.php/main/article/view/299 <p>Шығыста Ислам кезеңіндегі әдебиетте мистикалық мотивтер дамыды. Атап<br>айтқанда, ортағасырлық Мавераннахр мен Хорасан тарихымен байланысты дереккөздерді зерттеу<br>кезінде осы кезеңдегі поэзия рәміздерге деген әртүрлі көзқарастарды бейнелейді және тарихи<br>еңбектерде сопылық жазушылардың өмірі туралы өмірбаяндық мәліметтер келтірілген. Бұл<br>мақалада Захириддин Мұхаммед Бабыр мен Хайдар мирзоның «Бабурном» және «Тарихи Рашиди»<br>шығармаларындағы сопылық өкілдері туралы мәліметтер талданады. Бұл жағдайда әулиелерге тән<br>пайғамбарлықтар және авторлардың осы жағдайға қатынасы зерттеледі.</p> Хазраткулова Э. Авторлық құқық (c) 2023 https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0 2023-12-01 2023-12-01 145 4 155 167 https://bulpolit.enu.kz/index.php/main/article/view/59 <p>Контрфактуализм философия, логика, психология, тарих, бала дамуы және тіл<br />білімі сияқты пәнаралық салаларда қолданылады. Контрфактуализм тіл философиясының<br />эмпирикалық зерттеулеріне кіреді, ал тіл біліміндегі контрфактуализм орындалмайтын шартты<br />сөйлемдер болып табылады. Философияда мүмкін емес немесе орындалмайтын контрфактуалды<br />мәселелер (дүниелер) көбірек талқыланып, оларға ойлау эксперименттері де жүргізілуде. Мүмкін<br />дүниелер теориясын нақты, дегенмен мүмкін емес дүниелерге қарай кеңейту қажет. Шартты<br />контрфактуалдар фактілерге қарама-қайшы сөйлемдермен қатар қолданылып, сіз білмейтін<br />нәрселерді әдейі айтқандай: «Қазір жаз болса, мен ыстық елде өмір сүрер едім» (қазір жаз емес,<br />сонымен қатар мен жылы елде тұрмаймын). Мұндай түркес пен сөйлемдер күнделікті өмірде,<br />ғылымда (мәселен, ойлау экспериментінде) және көркем әдебиетте кеңінен қолданыс табады. Соңғы<br />жылдары тарих пен лингвист ғалымдарының еңбектерінде «Егер..., онда...» сияқты конструкциялар<br />жиі кездесетін болды. Сондықтан «баламалы немесе альтернативті күн», «эксперименттік күн»,<br />«виртуалды күн», «сәтсіз күн» және т.б. тіркестер қалыптаса бастады. Бұл тақырып бойынша көптеген<br />зерттеулер жарияланды. Ұсынылып отырған зерттеу жұмысында қазақ және түрік тілдеріндегі<br />қарама-қайшылықты сөйлемдердің қызметі мен синтаксисі қарастырылады. Ілияс Есенберлиннің<br />«Көшпенділер II Жанталас» атты қазақ романы мен оның «Гөчебелер - II Жан Чекишме» атты<br />Абдулуахап Қара, Исмаил Доған, Мұрат Айдынлы тарапынан жасалған түрік тіліне аудармасындағы<br />контрфактивті сөйлемдер талқыланады. Әдіс ретінде Лайонс (1977), Деклерк (2011) және Кумакири<br />(2013) зерттеулеріне негізделе отырып, Узюм (2020; 123) ұсынған классификация қолданылады.<br />Мысалы, қазақ тілінде өткен шақ «еді» арқылы жасалса, түрік тілінде eğer, keşke арқылы жасалады.<br />Зерттеу жұмысында қазақ және түрік тіліндеріндегі контрфактуалды шартты сөйлем ұғымы мен<br />жіктелуіне, контрфактуалды сөйлемдер, шартты сөйлемдерге екі тілде де мысалдар берілді.</p> Исаханова M.M. Мустафаева A.A. Айтбаева Б.M. Авторлық құқық (c) 2023 Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университетінің хабаршысы. Саяси ғылымдар. Аймақтану. Шығыстану. Түркітану сериясы https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0 2023-12-01 2023-12-01 145 4 168 178 https://bulpolit.enu.kz/index.php/main/article/view/278 <p>Хотондар – Моңғолияның Увс аймағында мекендейтін, отырықшы өмір<br />салтын ұстанған түркі этностардың өзіндік тобы. Хотондар өздерінің түркі тектес<br />халықтан шыққандығын және мұсылмандар екендігін жақсы біледі.<br />Хотондар моңғолданып бара жатқанына қарамастан материалдық мәдениеті, тіл<br />мен дін саласында бұрынғы мұраларының бір бөлігін сақтап қалды. Осыған орай<br />Моңғолиядағы түркілік этнотобы болып саналатын хотон халқының этнонимдік<br />атауынан бастап, бүгінгі күнге дейін сақталған әдет-ғұрып, мәдениеті мен<br />фольклорлық мұралары, тіліне кешенді талдау жасай отырып, жүйелеу және оны<br />материалдық емес мұра ретінде тіркетудің маңыздылығы туындайды. Бұл үшін тіл<br />құжаттау, мұрағаттау жұмыстарын жүргізу қажет. Сол мақсатта әуелі хотон<br />ұлысының этнологиялық сипаттары барланып отыр. Сонан соң барып экспедициялық<br />зерттеулер арқылы тілі жазылып алынбақ.<br />Мақалада қазіргі таңда тілі жойылып бара жатқан хотон халқының шығу тарихы<br />мен этнологиялық сипаттары туралы шетелдік және ресейлік зерттеушілердің<br />еңбектерін ескере отырып, хотон этносының шығу тарихы мен өмір салты, мәдениеті<br />мен тілі жайындағы зерттеулерге шолу жасалып, дәйектемелер келтіріледі. Алайда<br />бұл еңбектерде жол-жөнекейлік бар екенін, терең бармағанын ескеру керек.</p> Жақыпов Ж.А. Әбдікәрім Н. Авторлық құқық (c) 2023 Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университетінің хабаршысы. Саяси ғылымдар. Аймақтану. Шығыстану. Түркітану сериясы https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0 2023-12-01 2023-12-01 145 4 179 187 https://bulpolit.enu.kz/index.php/main/article/view/272 <p>Мақалада қытайдың «Бір белдеу – бір жол» экономикалық-логистикалық<br />жаһандық жобасы зерттеледі. Ұзақ мерзімге жоспарланған жоба Орталық Азия<br />аймағының экономикалық интеграциясына ықпал етуге бағытталған. ҚХР ұсынып<br />отырған тұжырымдама Қытайдың саяси қатынастарының қандай да болмасын<br />елдерге қарсы альянс құруды мақсат етпейтіндігін көрсетеді. Жаһандық жоба<br />экономикалық өзара әрекеттесу тұрғысынан алғанда ашықтықты қамтамасыз<br />етеді. Қытай бұл бастаманы басқа да тараптардың даму стратегияларымен және оны<br />аймақтық ынтымақтастық тетіктерімен үйлестіруге дайын екендігін көрсетеді.<br />Қытай жобасының құрылымдық негізі – барлық қатысушылар жеңіске жететін<br />ынтымақтастық форматын қолдануда. Тұжырымдаманы экономикалық талдауда<br />«белдеулер мен жолдар» аймағында орналасқан елдердің бай ресурстарға ие екендігі,<br />олардың экономикалық базалары бірін-бірі толықтырып және ынтымақтастықтың<br />дамуына зор әлеуеті мен кеңістіктігі бар екендігі айқындала түседі.<br />Орталық Азия елдерінің транзиттік әлеуеті зор. Қазақстан Еуразия орталығында<br />өзінің географиялық орналасуына байланысты жерүсті көлігі арқылы Еуропа –<br />Қытайды байланыстыра алады. Өзбекстан, Түрікменстан, Ауғаныстан, Ираннан<br />келетін жүк ағындары үшін ірі логистикалық орталық болуға және жүк тасымалы<br />транзитінен кіріс алуға мүмкіндік алады.<br />Бейжің Орталық Азиядағы ықпалын күшейтіп және Оңтүстік-Шығыс Азиядан<br />Еуропаға жүк ағынын жаба алады. Жобаның қосымша артықшылығы қомақты<br />қаржылық ресурстарды құюда. Зерттеу барысында автор мега жоба жарияланғаннан<br />кейінгі он жыл өткен соң «Белдеу мен Жол» жаһандық жобасының экономикалық<br />тетіктері мен саяси заңдылықтарын анықтауға тырысты.</p> Абжаппарова Б.Ж. Биримкулова Г.У. Авторлық құқық (c) 2023 Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университетінің хабаршысы. Саяси ғылымдар. Аймақтану. Шығыстану. Түркітану сериясы https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0 2023-12-01 2023-12-01 145 4 188 196 https://bulpolit.enu.kz/index.php/main/article/view/242 <p>Бұл мақалада ғылыми айналымға ортағасырлық түркі тілдес Таварихи Гузидай<br />Нусрат-намеден үзінділер енгізілген. Бұл үзінділер Шыңғыс ханның ұлы Жошының өмірбаянына,<br />сондай-ақ Жошының әртүрлі ұрпақтарының өмірбаянына, шежіресіне қатысты. Мақалада<br />Бату, Берк, Меңгу-Тимур, Туда-Меңгу, Тула-Бұқ, Тоқта, Ноғайлар туралы мәліметтер берілген.<br />Бұл мақаланың зерттеу нысаны 16 ғасырдағы Таварихи Гузидай Нусрат-наменің ортағасырлық<br />дереккөзінен 13-14 ғасырлардағы Ұлыс Жошының тарихына қатысты үзінділер болып табылады.<br />Бұл дереккөздің екі данасы бар (Санкт-Петербург және Лондон). Жочидтар тарихының жекелеген<br />аспектілеріне қатысты «Таварихи Гузидай Нусрат-наменің» Санкт-Петербургтік көшірмесі 1969<br />жылы «Қазақ хандықтарының тарихы материалдарының» бір бөлігі ретінде ғылыми айналымға<br />енгізілді. Лондондық көшірме ол кезде кеңес зерттеушілеріне қол жетімді болмады, сондықтан ол<br />қолжазбаның сыни мәтінін жазуда белсенді пайдаланылмады. Одан кейін 2010 жылдары Таварихи<br />Гузидай Нусрат-намеден Шағатай, Шибан, Әбілқайыр хан және 13-15 ғасырлардағы басқа да саяси<br />қайраткерлерге арналған жеке үзінділер жарық көрді. Бұл мақалада Ұлыс Жошы тарихына қатысты<br />Таварихи Гузидай Нусрат-намеден бұрын пайдаланылмаған үзінділерді ғылыми айналымға<br />енгіземіз.</p> Жумабаева A.A. Сабитов Ж.М. Авторлық құқық (c) 2023 Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университетінің хабаршысы. Саяси ғылымдар. Аймақтану. Шығыстану. Түркітану сериясы https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0 2023-12-01 2023-12-01 145 4 197 206 https://bulpolit.enu.kz/index.php/main/article/view/145 <p>Бұл мақалада Корея Республикасының мәдени саясатын елдің ұлттық брендінде<br />қалыптасуы мәселесі қарастырылған. Ел брендінің халықаралық аренада орнығуы мен болуы<br />мемлекет аумағында мәдениет саласындағы маңызды және тәуекелді саяси шешімдерді қабылдаудан<br />басталады. Бұл мақалада Корея Республикасындағы мәдени саясатты қалыптастырудың негізгі<br />кезеңдері қарастырылып, үкімет қабылдаған маңызды шешімдер көрсетілген. Оңтүстік Кореяның<br />ұлттық брендін дамытудың негізгі бағдарламалары мен стратегиялары талданған.<br />Елдің өзіндік ұлттық брендінің болуы мемлекеттің бәсекеге қабілеттілігінің қажеттілігі мен<br />негізі болып табылады және Корея Республикасының тәжірибесі көрсеткендей, дәл осындай<br />«жұмсақ күштің» әсері әлем ауқымына күштірек әсер етеді.<br />Оңтүстік Кореяда мәдени саясат ұлттық брендинг бағытына әсер ететін мәдени құндылықтарды<br />қалыптастырады және насихаттайды. Мәдени саясат өнерді, ғылымды, білім беруді және белгілі<br />бір елге ғана тән басқа да салаларды дамытуға және ілгерілетуге көмектеседі. Осыған байланысты<br />Оңтүстік Кореяның тұрақты және танымал бренд құру тәжірибесін зерделеу қажеттілігі туындады.</p> Исмаилова С.Ж. Авторлық құқық (c) 2023 Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университетінің хабаршысы. Саяси ғылымдар. Аймақтану. Шығыстану. Түркітану сериясы https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0 2023-12-01 2023-12-01 145 4 207 214 https://bulpolit.enu.kz/index.php/main/article/view/190 <p>Мақалада елдің өз тәжірибесін халықаралық стандарттарына сәйкестендіруге<br />бағытталған күш-жігеріне назар аударылады және БАӘ-де қолданылатын аккредитациялау мен<br />сапаны қамтамасыз етудің әртүрлі түрлері талқыланады. Бұл зерттеудің негізгі зерттеу сұрағы:<br />БАӘ-нің ұлттық аккредитациялау стратегияларын табысты және тиімді деп санауға бола ма?<br />Зерттеуде авторлар салыстырмалы талдауды, әдебиеттерге шолуды және құжаттарды талдауды<br />пайдаланды. Біздің қорытындыларымыз бойынша БАӘ-нің басқа елдерден айырмашылығы<br />жоғары оқу орындары мен бағдарламалары білім беру қызметтерінің жоғары сапасын қамтамасыз<br />ету және растау үшін әртүрлі аккредитациялау стратегияларын қолданғанын көрсетеді. Реттеуші<br />органдардың болуы және олардың қатаң бағалау процестері білім беру стандартын жақсартуға<br />көмектесті, ал білім беру процессінің автономиясы және басқару жүйесінің орталықтанбауы БАӘде арнайы білім беру жүйесін құруға мүмкіндік берді.</p> Кайранбаев Н. Надирова Г.Е. Кудайбергенова Р.Е. Авторлық құқық (c) 2023 Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университетінің хабаршысы. Саяси ғылымдар. Аймақтану. Шығыстану. Түркітану сериясы https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0 2023-12-22 2023-12-22 145 4 215 225